Marc den Hartog (Renewi): 'Bedrijfsleven, geef start-ups en scale-ups de ruimte om met afvalstromen aan de slag te gaan'

'Als ik denk aan stromen, zie ik beweging. Betrek ik het op mijn vakgebied dan zie ik stromen van materialen zoals hout, beton, papier en karton, plastics, metalen, mineralen en etensresten die verplaatst worden. Onmisbaar voor een circulaire economie, waarin we streven naar het sluiten van deze stromen. Dat betekent het terugwinnen van materialen, zodat we deze opnieuw kunnen gebruiken en minder nieuw hoeven te produceren. Voor het bereiken van die materialenkringloop zijn drie zaken cruciaal: geen lekkages in het systeem, de materialen moeten de juiste kant op stromen en ze moeten zo “schoon” mogelijk worden ingezameld. Hoe schoner het materiaal, hoe hoogwaardiger deze gerecycled kan worden. 

Maar hoe schoon is schoon? Dat varieert per stroom. Daarom is het essentieel dat we voor elke stroom weten hoe zuiver deze moet zijn om geschikt te zijn voor hergebruik. Papier mag niet nat, vies of vet zijn, omdat het dan de benodigde structuur verliest om er nieuw karton van te maken. Voor plastics geldt dat er zoveel verschillende soorten zijn, van folieverpakkingen tot harde kunststoffen, dat je die vrijwel allemaal uit elkaar moet halen of scheiden om te zorgen dat je ze ook daadwerkelijk weer kan opzuiveren tot een kwaliteit waarmee ze weer inzetbaar zijn. Hiermee voorkomen we niet alleen energie- en milieubelasting door de delving en productie van nieuwe grondstoffen (veelal afkomstig uit fossiele bronnen), maar verminderen we ook wereldwijde goederenbewegingen uit landen als Verenigde Staten en China. 

Het is niet alleen belangrijk maar ook noodzakelijk om helder te krijgen wat onze standaarden zijn voor secundaire grondstoffen. Zonder standaarden gaan we de nationale doelen voor de helft minder gebruik van nieuwe grondstoffen in 2030 en een circulaire economie in Nederland in 2050 niet halen.

Renewi verwerkt in Nederland jaarlijks zo’n 7 miljoen ton kilo afval van bedrijven. Daarvan wordt ongeveer twee derde gerecycled. Een derde eindigt dus nog op een stortplaats of in verbrandingsovens. Bij bedrijven en de industrie zit dan ook veel potentie in het genereren van schonere stromen. En dat potentieel is wat ons drijft, verankerd in onze Waste-to-Product strategie, waarbij ons motto “Afval Bestaat Niet” ons elke dag motiveert daar een stap in te maken. We werken aan een zo hoog mogelijke kwaliteitssortering en verwerking van materialen, zodat deze door een volgende ketenschakel weer als grondstof in nieuwe producten kan worden ingezet. Soms geven we een materiaal integraal door en soms gesorteerd in wel 12 verschillende deelstromen. Dat doen we niet voor elke materialenstroom, daarin hebben we keuzes gemaakt en gerichte investeringen gedaan. In sorteerlijnen en installaties, en nieuwe technieken zoals Artificial Intelligence om te zorgen dat de scanners steeds beter herkennen wat er over de sorteerlijn gaat en in staat zijn dat er ook uit te halen. 

Maar ook onze rol verandert. Als afvalinzamelaar en recyclaar hebben we als geen ander inzicht in de kwaliteit en soort afval aan het einde van de cyclus en aan het begin van de nieuwe cyclus. Een aanjagende rol past ons in de transitie naar een circulaire economie steeds meer. Daarom kijken we met onze klanten naar hoe zij hun restafval kunnen verminderen; we brengen in kaart welk afval er vrijkomt, en of er mogelijk nog beter te scheiden is bij de bron. Helpen restafval verminderen: het klinkt gek voor een bedrijf dat “draait” op afval en het is een spannende ontwikkeling voor ons. Maar we zien dat daardoor ook nieuwe manieren ontstaan om van toegevoegde waarde te zijn. Door ruimte te bieden aan innovatie, bijvoorbeeld. Zo stellen we onze locaties, kennis en stromen beschikbaar aan innovatieve start-ups die hier iets mee kunnen. En door de enorme hoeveel data over afval met klanten te delen. Maar ook door ketenpartners met elkaar aan tafel te brengen, die net als wij de keten willen sluiten. Bedrijven die samen zeggen: wij gaan dit gewoon doen, en sneller dan Europese wetgeving voorlegt.

Alle vrijwillige commitment van producenten en merkeigenaren ten spijt, de uitdagingen van circulair ondernemen en werken met recyclaat blijven te groot. De wettelijke kaders moeten duidelijker en dwingender worden. Om te beginnen een verbod op het verbranden van materialen die geschikt zijn voor recycling, zoals harde kunststoffen. Dit zou direct bijdragen aan meer materiaal hergebruik. Maar ook het creëren van een stabiele vraag naar gerecyclede kunststoffen door de inzet van een vastgesteld percentage recyclaat in een product verplicht te stellen. Het meest prangende aandachtspunt is misschien wel het realiseren van een gelijk speelveld tussen fossiele en gerecyclede materialen, door virgin kunststoffen te belasten. Heel veel initiatieven stranden nu. Zolang de inzet van het fossiele product ten opzichte van het recyclaat economisch het voordeligst blijft, dan wordt het heel moeilijk om verandering te stimuleren. De business case moet ook kloppen, en dat doet 'ie nu niet.