De circulaire en de blauwe economie: wat is eigenlijk het verschil?

Het huidige lineaire economische systeem, waarin produceren, consumeren en weggooien centraal staat, is niet toekomstbestendig. De aarde wordt uitgeput. Grondstoffen worden, in welke vorm dan ook, uit de aarde gehaald. Zo wordt plastic gemaakt van aardolie en glas van zand. Op dit moment gebruiken we in één jaar veel meer grondstoffen dan dat de aarde kan bieden. Dit betekent dat de grondstoffen opraken. De natuur kan ons niet meer geven wat we nodig hebben in het huidige systeem. Tegelijkertijd produceren we aan het einde van de ketens een enorme berg afval, die zich opstapelt en elk jaar groeit. Zo leidt de lineaire economie dus zowel aan het begin van productieketens, als aan het einde, tot enorme problemen. Kortom: dit systeem is niet houdbaar. De noodzaak tot een nieuw soort economie, radicaal anders dan de huidige lineaire economie, wordt daarom steeds meer gevoeld en erkend. Zo streeft de Nederlandse overheid bijvoorbeeld naar een volledig circulaire economie in 2050.

BlueCity is ontstaan uit precies die wens voor een radicaal anders systeem. Weet jij waar het Blue van BlueCity voor staat? Onze voorbeeldstad ontleent haar naam aan de blauwe economie. Dit begrip is een stuk minder bekend dan de circulair economie en heeft ook net een andere betekenis. Wat de verschillen en overeenkomsten zijn met de circulaire economie, leggen we je graag uit.

De natuur is de grote inspiratiebron van de blauwe economie. In natuurlijke ecosystemen is alles immers voldoende en overvloedig aanwezig. Er worden vier belangrijke lessen uit de natuur gehaald die de basis vormen van de blauwe economie:

Les 1: ken en respecteer je grenzen. Het is het huidige economische systeem dat grondstoffen schaars maakt. In dit lineaire systeem moet alles altijd sneller, meer, en goedkoper. De natuur kent daarentegen haar grenzen. Een boom groeit nooit hoger dan 80 meter, want dan valt hij om. Hij gaat niet voor meer, want hij weet dat dit leidt tot ‘faillissement’. De blauwe economie gelooft dus niet in oneindige groene groei, maar let op natuurlijke begrenzingen.

Les 2: afval bestaat niet. In de natuur is er geen sprake van afval. Als een boom zijn blaadjes verliest, is dit geen afval, maar waardevolle input voor een ander systeem. Insecten die van de blaadjes kunnen eten en egeltjes die er knusse huisjes van maken. De output van het ene systeem is zo de input van de ander.

Les 3: omarm diversiteit en samenwerking. Door evolutieprocessen, symbiose tussen soorten en buffer installaties is de natuur altijd klaar voor de volgende crisis: diversiteit en samenwerking zorgen namelijk voor weerbaarheid. Voor bedrijven betekent deze natuurlijke filosofie: omarm diversiteit! Samenwerken is zo in de blauwe economie het nieuwe concurreren.

Les 4: gebruik wat er lokaal voorhanden is. In de natuur laat een Hollandse mestkever ook geen olifantenpoep overvliegen uit Zuid-Afrika. Hij doet het gewoon met de Nederlandse koeienvlaai die voorhanden is. In de blauwe economie nemen we deze les ook ter harte. Want wat lokaal beschikbaar is, past binnen het natuurlijk ecosysteem en vermijdt alle problemen die lange afstand transport veroorzaakt: van CO2 uitstoot van transport tot het in de war schoppen van lokale ecosystemen.

BlueCity neemt deze lessen ter harte. De natuur is de inspiratiebron van onze blauwe voorbeeldstad. Het gebouw en de mensen en ondernemingen in en rondom het pand worden gezien als een ecosysteem, waarbinnen kennis en goederenstromen worden uitgewisseld. Iedereen werkt samen in symbiose. Regenwater wordt op het dak opgevangen en gebruikt door Vet&Lazy om bier mee te maken. Kusala verwerkt weer restjes van de bierproductie van Vet&Lazy en koffiedik van rotterzwam in de meest heerlijk ruikende zeepjes. De CO2 die vrijkomt tijdens het bierbrouwen gebruikt alga.farm voor het kweken van spirulina. De catering op BlueCity evenementen gebruikt deze spirulina weer om heerlijke cocktails mee te maken. En de bitterballen die we serveren? Die worden gemaakt van oesterzwammen gekweekt op koffiedrab, opgevangen van onze koffieautomaat. Zo lopen er binnen ons ecosysteem veel kringlopen door elkaar. De output van de ene ondernemer is een waardevolle grondstof voor de ander.

Samenvattend: zowel de circulaire als de blauwe economie zijn duurzamere alternatieven op de huidige lineaire economie. Noch in de circulaire, noch in de blauwe economie bestaat afval. Waar in de lineaire economie sprake is van afval, wordt er in de circulaire en blauwe economie gedacht in mogelijkheden. Afval wordt een grondstof die de kringloop sluit en de cirkel rond maakt. Het grootste verschil is dat waar de circulaire economie denkt in één cirkel, er in de blauwe economie meerdere kringlopen met elkaar verbonden zijn (zie afbeelding). De circulaire economie focust op een kringloop binnen één sector. In deze sector worden producten door één bedrijf geproduceerd, verkocht, teruggenomen, gerecycled en weer geproduceerd. Het eigen afval wordt de nieuwe grondstof en er is nog steeds sprake van concurrentie. Terwijl in de blauwe economie de output van de ene sector, de input kan zijn van de andere sector. Kringlopen worden met elkaar verweven om afvalstromen optimaal te kunnen gebruiken. Zo kan koffiedik (nog) niet zorgen voor nieuwe koffie, maar biedt wel mogelijkheden in de bio-plastic en oesterzwam sector. Er is sprake van samenwerking, in plaats van concurrentie. Door deze productieketens met elkaar te verbinden, ontstaan er cirkels en bestaat afval bijna niet meer. Je zou zo kunnen zeggen dat de circulaire economie slechts een kleine schakel is binnen de grote alles omvattende blauwe economie.

Binnen het ecosysteem van BlueCity zijn zowel voorbeelden van de circulaire en blauwe economie te vinden. Bij ons draait het niet om wat bij welke theorie hoort. Onze voorbeeldstad draait om dóén. BlueCity brengt de circulaire én de blauwe economie in de praktijk. Testen, uitvinden, pionieren. ‘Niet lullen maar poetsen’, op zijn Rotterdams.